Uzun süre devam eden hırıltı ve öksürük yakınmaları olan hastanın astım tanısı ile karıştırıldığı sık nedenlerden birisi, hastanın hava yoluna yabancı cismin kaçmasıdır. Çocuklara verilen yiyecekler, çerezler (fındık, fıstık, çekirdek vb.) veya oyuncak parçasının hava yoluna kaçması aspirasyona sebep olabilir.
Yabancı cisimlerin nefes borusuna kaçma vakaları en sık çocuğun 6. ayı ile 3 yaş arasında görülmektedir. Çocuklar ve bebekler değişken duygu ve davranışlara sahip olduklarından; ağlarken, gülerken, koşarken ağızlarında lokma bulunması nefes borusuna yabancı cisim kaçma riskini artırmaktadır. Bebeklerin ayakta sallanırken veya yattığı yerden biberonla mama ya da su verilmesi de aspirasyon riskini oluşturmaktadır.
Çocukların Nefes Yoluna En Sık Kaçan Yabancı Cisimler
Çekirdek: Ayçiçeği, kabak çekirdeği, zeytin çekirdeği, fıstık, fındık, fasulye, nohut, leblebi, portakal, erik, karpuz çekirdekleri, mandalina dilimi; elma, havuç, salatalık gibi sert meyve ve sebzelerin iyi çiğnenmemiş parçaları bu grupta sayılabilmektedir.
Küçük Malzemeler: Kalem ucu, çengelli iğne, toplu iğne gibi cisimlerin ağızda tutulması yabancı cisim aspirasyonu riskini artırır.
Ayrıca, zihinsel engelli çocukların yutma fonksiyonlarının yetersiz olması sonucu beslenme esnasında yemek ve suyun nefes borusuna kaçma riski diğer çocuklara göre daha fazladır.
Çocuklarınızı Yabancı Cisim Aspirasyonundan Koruma Yöntemleri
Çekirdek, fındık, fıstık, nohut, leblebi fasulye gibi yiyecekleri ve çerezleri bebeklere ve 4-6 yaş çocuklara vermeyiniz. Mandalina, portakal, erik, zeytin, karpuz, üzüm gibi çekirdekli olan meyvelerin çekirdeğini temizleyip çocuğunuza veriniz. Mandalina dilimlerinin kayganlığı nedeniyle bu dilimleri bölerek çocuğunuza yediriniz. Bebeklerin dişleri çıkarken damağını kaşımak için verilen elma dilimi, havuç, salatalık ya da ekmek kabuklarına karşı dikkatli olunmalıdır. Bebeklerin yutma ve çiğneme gelişme döneminde püre ve pütürlü besin ile beslerken sabırlı olup bebek lokmasını yutmadan birbiri ardı sıra mama vermeyiniz. Yabancı cisme bağlı hava yolu tıkanıklığı ani başlamaktadır. Öncesinde bir hastalık bulgusu görülmemektedir. Yabancı cisim aspirasyonu tespit edildiğinde vakit kaybetmeden 112’nin aranması gerekmektedir. Yabacı cisim gözle görülmeden asla körlemesine ağız içine parmak sokulmaması gerekmektedir.
Bebekte Yabancı Cisim Çıkarılması
112 aranmalıdır.
Yabancı cisme bağlı hava yolu tıkanıklığı durumunda bebeğin kendi kendine soluması ve öksürmesi desteklenmelidir. Bebeğin bilinci açık ise; dönüşümlü olarak “Sırt Vuruşu” ve “Göğüs Basısı” yapılmalıdır.
Bebek hafif baş aşağı bir şekilde, yüzüstü vaziyette kişinin ön kolu üzerine yatırılmalıdır. Bu işlemde bebeğin başı ve alt çenesi, boğaza bastırmadan desteklenmelidir. Kişi ön kolunu bacağına yaslayarak destek almalı, diğer elin tümsek kısmı ile bebeğin kürek kemikleri arasına 5 kez vuruş yapılmalıdır. Vuruşlar aşağıya ve ileri doğru uygulanmalıdır. Sırt vuruşu ile yabancı cismin çıkmama durumunda bebek göğüs basısı yapmak üzere sırt üstü ve baş aşağı olacak şekilde çevrilmelidir.
Göğüste kalp masaj noktasına 5 kez aşağı doğru bası yapılmalıdır. Basılar, saniyede bir bası olacak şekilde parmaklarla uygulanmalıdır.
Çocukta / Yetişkinde Yabancı Cisim Çıkarılması
112 aranmalıdır. Ayakta, çocuğun/yetişkinin arkasına geçilmeli ve bir el yumruk yapılmalıdır. Başparmak tarafı göğüs kemiğini (iman tahtası)bittiği yere yerleştirilmeli, diğer el ise yumruk yapılmış eli kavrayarak tutmalıdır. 5 kez içeri ve yukarı doğru bastırılmalıdır. Bilinç kapanıncaya ya da yabancı cisim çıkarılıncaya kadar Heimlich Yöntemi’ne devam edilmelidir.