Bebeklerde gaz sancısı olarak adlandırılan infantil kolik, yeni bebek sahibi olan pek çok anne ve babanın ortak sorunu. Nedeni tam olarak bilinemeyen bu rahatsızlık her 10 bebekten 3′ ünde gözlenmektedir. Pek çok anne ve babanın şikayet ettiği bu durumdan kurtulmak mümkün. Bu durumu önceden hazırlıklı olarak hem bebeğinizi hem de kendinizi rahatlatmanız faydalı olacaktır.
Bebeklerde Gaz Nedir ve Neden Olur?
Bebeklerde gaz, sık görülmesi ve ebeveynlere rahatsızlık vermesine karşın bazı uygulamalar ile kolayca geçebilen bir hastalıktır. Bebeği besleme esnasında doğru pozisyonda tutmamak, bazı şekerlerin sindirimindeki yetersiz durum ve bebeğin bağırsak hareketlerini sağlayan sinir sisteminin yeteri kadar gelişmemiş olması gaz oluşumuna sebep olarak gösterilebilir. Ayrıca anne ve babanın acemiliği de bebek üzerinden etkisini göstermektedir.
Bebeklerde gaz iki şekilde olur. Bunlardan biri sindirim sitemine bağlı görülürken diğeri de merkezi sinir sistemi gelişimi ile alakalıdır. Bebeklerde gaz sancısının bir diğer sebebi de interaksiyonel teorisi ile de açıklanabilir.
1- Sindirim Sistemine Bağlı Gerçekleşen Gaz Sancıları
Bebeklerdeki bağırsak hareketliliğinin artması durumunda normal olmayan bağırsak hareketleri sonucu ağrı ortaya çıkmaktadır. Bu bebeklerin serum motilin düzeyleri diğer bebeklere oranla daha da yüksektir. Motilin, mide boşalmasını hızlandırır ve bağırsak hareketliliğini arttırıcı etki göstermektedir. Bu durumda olan bir bebeğin kord kanı ve ilk gün venöz kanda motilin düzeyi yüksek olmaktadır. Annenin beslenme esnasında aldığı inek sütü içeriğinin bağırsak geçirgenliğini arttırması sonucunda bebeğe geçmesiyle alerji gelişmektedir. Gaz sancısı yaşayan bebeklerin yaklaşık %10-25′ inde bu sebeplerden dolayı rahatsızlık görülebilir.
Annenin beslenmesindeki diğer yiyeceklerde benzer alerjik reaksiyon ya da intolernas oluşabilir. Bu yiyeceklere soya, fındık, kahve, kabuklu deniz ürünleri, baharatlı yiyecekler örnek olarak gösterilebilir. Tam olarak kanıtlanamasa da emilmeyen ve parçalanmayan karbonhidratlar kalın bağırsakta kısa zincirli yağ asitlerine dönüşmektedir. Bu gazlarda soluk yolu ile atılmaktadır. Böylece mide gazının, ağlamanın sonucu olduğunu söyleyebiliriz.
2- Merkezi Sinir Sitemi Gelişimine Bağlı Gaz Sancıları
Sindirim sisteminin dışında merkezi sinir sisteminin gelişiminin de gaz sancısı üzerinde etkisi bulunmaktadır. İnsanda mutluluk, canlılık ve zindelik hissi veren serotonin, bağırsak düz kasını kasarak kramplara neden olmaktadır. Melatonin ise tam tersine bağırsakları gevşetir. Serotonin ve melatonin akşamları sıçrama yapar ve belirli bir ritimde salınmaktadır.
Serotonin doğumdan itibaren ritmik olarak salgılanmaktadır. Bu sebep ile ilk aylarda melatonin yetersizliği nedeni ile gevşeme süresi de yeterli olamamaktadır.
3- İnteraksiyonel Teori
Bebeklerde gaz sancısına sindirim sistemi dışında daha farklı nelerin sebep olabileceği hakkında bazı hipotezler öne sürülmüştür. Bunlar, ağlama şeklinin süre olarak daha uzun ve ağlamanın şiddetinin aşırı olmasıdır. Bunların dışında alışılmamış anne-babalığın yansıması ya da uyumsuz anne-bebek ilişkisi de olabilmektedir.
Ailede otaya çıkan çatışmalar, annenin bebeğine yeteri kadar vakit ayıramaması, stres ve eşinin desteğinin yetersiz olması da risk faktörleri arasındadır. Ayrıca gebelikte aşırı sağlık problemlerinin olması ve zorlu doğumlar da sebepler arasında gösterilebilir.
Bebeklerde Gaz Sancısı Nasıl Anlaşılır?
Bebeklerdeki gaz sancısının olduğunu gösteren en birincil durum, bebeğinizin huzursuzluğunun artması durumudur. Ağzı sürekli emmek için aranır, dizlerini karına çekerek sinirli bir halde ağlayarak sizi şaşırtabilir. Bu sırada bebeğinizin bağırsaklarındaki gaz sıkışmasının neden olduğu spazm canını acıtarak bebeğinizi huysuzlanmasına sebep olmaktadır. Bu nedenle de emerek rahatlamak istemektedir. Emerken de ağrı devam edince ne yazık ki ağlamaya devam etmektedir.
Bebeklerde Gaz Sorunu Nasıl Çözülür?
Bebeklerde gaz problemi genel olarak 3-4 aylık iken kendiliğinden geçmektedir. Fakat anne babalar bu durumda oldukça endişelenmekteler. Bu nedenle basit bazı yöntemlerle gaz sancısını önlemeniz mümkün.
1- Eğer bebeğinizi emziriyorsanız siz de gaz yapan besinlerden uzak durmalısınız. Gaz yapan besinleri tületmek bebeğe olumsuz etki yapabilir. Gaz yapan besinlere örnek vermek gerekirse, soğan, karnabahar, lahana, portakal, limon, kepekli yiyecekler, greyfurt sıralanabilir. Bunun yanında inek sütü içeren süt, yoğurt, peynir ve tereyağı tüketimi de kontrol altına alınabilir.
2- Bebeğinizi mama ile besliyorsanız, inek sütü içeren bazı mamalar gaz oluşumuna sebep olabilir. Bu durumda doktorunuza danışarak mama değişikliği konusunu görüşebilirsiniz.
3- Bebeğinizi biberon ile besliyorsanız biberonun emziği de fazla hava yutmasına sebep olabilmektedir. Büyük delikli emzikler ya da küçük delikli emzikler bebeğin fazla hava yutmasına neden olabilir.
4- Bebeğinizi besledikten sonra muhakkak gazını çıkarmayı ihmal etmeyin.
5- Gaz sancısı içinde ağlayan bebeklere ritmik hareketler ve devamlı sesler sakinleştirici etki gösterebilir. Bu nedenle anne ve babalar telaş yapmadan bebeği kucağına alarak gezdirebilirler.
6- Bebeğinizin ayaklarına karnına sıcak havlu koyabilirsiniz. Ya da havlu içine yakmayacak sıcaklıkta su torbası koymak da işe yarayabilir.
7- Ilık bir banyo da bebeğinizin rahatlamasına yardımcı olabilir.
8- Anne sütü ile beslenen ve 6 aydan küçük bebeklerde doktora danışılarak papatya, rezene ve ıhlamur gibi çaylar verilebilir.
Bebeğinizin gaz sancısına iyi gelebilecek bir diğer yöntem ise masaj yapmaktır. Bebeğinizde gaz sıkışması sonucunda oluşan spazmlar esnasında karın duvarı gergin ve sert bir haldedir. Hemen bebeğinize masaj yapmaya başlamak canını daha da acıtacağı için daha da ağlamasına neden olabilirsiniz. Bu nedenle bebeğinize masaj yapmaya başlamadan önce ilk olarak bebeğinizi kucağınıza alın. Ardından bacağınızda hafifçe sallayın. Diğer bir taraftan da avcunuzu birbirine sürterek iyice ısıtın ve sıcak avcunuzu bebeğinizin karnına kapatın. Bu şekilde avcunuz ile uygulayabileceğiniz sıcak bir uygulama bebeğinizin karnındaki spazmı az da olsa rahatlatacaktır. Hatta bazen bebeğinizin sadece bu şekilde bile rahatladığını fark edebilirsiniz.
Bu şekilde bebeğinizi rahatlattıktan sonra masaj aşamalarına başlayabilirsiniz. Bebek masajının ilk adımı ince bağırsağı uyarmaktır. Bunun için ilk olarak sıcak ellerinizi uygun bir bebek yağıyla birlikte göğüs kafesinin altından kasıklarına doğru, bebeğinizin karnını boşaltıyormuş gibi çekin. Her bir adımı uyguladıktan sonra 10 saniye kadar süre ile bebeğinizin dizlerini karnına doğru itin.
Bebek masajının diğer bir aşaması da kalın bağırsak üzerine uygulanmaktadır. Kalın bağırsağın hareketleri saat yönündedir. Bu nedenle bebeğinizin karnında sanki bir saatolduğunu düşünün ve sol elinizi saatin 6′ yı gösterdiği noktaya koyun. Bu şekilde saat yönüne doğru sol elinizle ilerleyin. Bu sayede bebeğinizin karnında saat yönünde daireler çizeceksiniz. Sağ elinizle de saatin 10 noktasından saatin 5 noktasına doğru yarım daireler yapın. Bu işlemleri 6 kez uyguladıktan sonra, bir önceki aşamada olduğu gibi 10 saniye bebeğinizin dizlerini karnına doğru itme hareketini uygulayın.
3. aşama olan son adımda da baş parmaklarınızı bebeğinizin tam olarak karın deliğine koyun. Ardından parmaklarınızı karnın yanlarına doğru çekin ve sanki kitap sayfalarını düzeltiyormuş gibi hareketler yapın. Bu hareketi de 6 kez tekrarlayın. Son olarak da 10 saniye bebeğinize diz itme adımını tekrarlayın.
Bu aşamaların ardından bebeğinizin karnı yumuşacık olacaktır. Bu sayede de gazını rahatça çıkarabilecek duruma gelmiş olacaktır.