Çocuklarda Astım

Astım Nedir?

Tekrarlayan öksürük, nefes darlığı, hışıltı, göğüste sıkışma hissi, balgam çıkarma, nefes darlığı atakları (alevlenme) ve iyilik dönemleri olan, kendiliğinden ve tedavi ile düzeltilebilen hava yollarının aşırı duyarlılığı halidir. Broşlarda daralmaya ve bronş yapılarında değişikliğe sebep olan, birçok patolojik mekanizmaları içeren, hava yollarının iltihaplanmasıyla (yangı) oluşan kronik bir akciğer hastalığıdır.

Bebeklikte ve çocukluk çağında başlayan ve en sık bu dönemlerde görülen hastalık önemli bir toplum sağlığı sorunu olarak ele alınmaktadır. Çocuklar için okula devamsızlık nedeni olan; tekrarlayan yakınmalar, iyilik dönemleri ve alevlenmeler ile seyreden geriye dönüşümlü bir sağlık sorunudur.

Astım, poligenetik (birçok geni) içeren farklı biyolojik mekanizmalarla oluşmaktadır. Gen ve çevre etkileşimi astım riskini beraberinde getirmektedir. Genetik yatkınlıkla birlikte çevresel etkenlerle (sigara, ev içi ve ev dışı hava kirliliği, ev tozu akarları, ot polenler, küf mantarları) astıma duyarlaşma bebek daha anne karnındayken başlamaktadır.

Astımın görülme sıklığı; kıtalar arasında, ülkenden ülkeye, bölgeden bölgeye, şehirden şehre ve hatta kentsel alandan kırsal alana göre değişmektedir. Çocuklarla birlikte yapılan çalışmalar sonucu, astımın görülme sıklığı ülkelere göre; %0.6-49 arasında değişmektedir. ISAAC (The International Study of Asthma and Allergies in Childhood) sonuçlarına göre ülkemizde astım sıklığı değişik bölgelerde %0.7-14.8 oranında görülmektedir.

Astımı Tetikleyen Etkenler Nelerdir?

•Ev içi ve ev dışı alerjenlerle karşılaşma

•Sigara kullanımı ya da pasif olarak sigara dumanına maruz kalma

•Evcil hayvanlar

•Küf mantarları

•Polenler (ot, ağaç, çiçek)

•Solunum yolu enfeksiyonları

•Ev içi hava kirliliği (yemek pişirilen ocaklardan, odun ve kömür sobalarından çıkan gazlar)

•Tahriş edici, uyarıcı (irritan) kimyasallar

•Virüsler (Bebeklik döneminde geçirilen ağır bronşit ve akciğer enfeksiyonu)

•Beslenme bozuklukları ve obezite

•İklim değişiklikleri astım riskini artıran etkenlerdir.

Ayrıca; astım hastalarının sık sık antibiyotik ve antipiretik (ateş düşürücü) kullanması hastanın astım riskini artırmaktadır.

Çocuklarda astım; acil tedavi gerektiren atakların sıklığı ve yaşamı tehdit eden atakların varlığı okula devamsızlığa ve okul performansına, fiziksel aktivitelerin kısıtlılığına, gece uyanmalarının sıklığına, büyüme ve gelişmeye olumsuz bir şekilde etki etmektedir.

Çocuklarda ilk 2 yaşta, üç veya üçten fazla hışıltılı ataklarının bulunması ve bu atak döneminin tekrar etmesi astım lehine bir bulgudur. Anne ve babalar çocuklarının üst solunum yolu enfeksiyonu ve burun akıntısının ardından gelen öksürük ve hırıltı başlangıçlarını dikkatli gözlemeli; ateşsiz, kuru ya da koşmayla ortaya çıkan öksürüklere astım şüphesiyle yaklaşıp hekime danışmalıdır. Öte yandan, çocuklarda görülen burun akıntısı, tıkanıklığı veya kaşıntısı ve hapşırıklar alerjik rinit belirtisi de olabilmektedir.

Astım hastası çocukların sigara içilen ortamda bulunması, kokulu kırtasiye malzemeleri kullanması, yağlı boya ya da cilalı ortamlarda bulunması, deterjan, parfüm gibi kokularla karşılaşmaları bronşların aşırı duyarlılığını tetikler ve öksürüklerini artırır.

Astımda Tedavi

Çocuklarda astım tedavisi uluslararası uzlaşı raporlarına göre yapılmaktadır. Hastalığı kontrol etmede risk etkenlerinden kaçınmak ve korunmak astım tedavisinin anahtarını oluşturmaktadır.

Hasta Eğitimi: Astım tedavisinde oldukça önemli bir rol oynamaktadır. Hekim, hasta, aile işbirliği ve okul ya da iş koşullarının hastanın durumuna göre düzenlenip çevresel faktörlerin iyileştirilmesi gerekmektedir.

Hastaya ve hasta yakınlarına rahatlatıcı ve kontrol edici ilaçların farkları iyi açıklanmalı; ne zaman rahatlatıcı ilaca başvurulacağı ve neden kontrol edici ilaçların sürekli kullanılması gerektiği öğretilmelidir.

Astım Kontrol Test ve evde PEF metre ile bulgular ile atak izlemi yapılarak, kronik astım için basamak tedavileri uygulanmalıdır.

Kullanılan İlaçlar: Rahatlatıcı ve kontrol edici ilaçlar olmak üzere ilaç uygulamaları bulunmaktadır. Bu ilaçların uygulama ayrıntıları ve tedavi metodu için uzman hekiminize danışın.

Tüm tedavi uygulamaları bulgulara göre hekim tarafından değerlendirilir ve basamak tedavileri düzenlenir.

Astım Hastaları İçin Korunma Yöntemleri

•Pasif/aktif sigara içiciliğini önleme,

•Dış ortam hava kirliliğinin yoğun olduğu dönemlerde dışarı çıkılmaması,

•Çarşaf, yastık kılıfları ve nevresimlerin haftada bir yıkanması,  yatak ve halıları 3 saat kadar güneşlendirilmesi,

•Evde olabildiğince az eşyanın bulundurulması. Duvardan duvara halıların kullanılmaması,

•Evini yeterince havalandırılması, iç ortam nem oranının azaltılması,

•İyi kalitede (HEPA filtreli) elektrik süpürgesinin kullanılması,

•Çocukların tüylü ve kokulu oyuncaklardan uzak tutulması,

•Kokulu silgi, kalem veya keçeli kalemlerin kullanılmaması,

•Evcil hayvanlarla aynı ortamda yaşanılmaması,

•Evi haşerelere karşı evin ilaçlanması,

•Rutubet alanlarının (çatı, oda, banyo vb.) onarması,

•Yağlı boya ve badana yapılması sırasında hastanın evden uzaklaştırılması,

•Polenlerin yoğun bulunduğu saatlerde (10.00 – 16.00) dışarı çıkılmaması,

•Parfüm, deodorant, kolonya gibi keskin kokulardan uzak durulması,

•Viral solunum yolu enfeksiyonların yoğun olduğu kış aylarında, hapşırık ve öksürürken ağzın mendille kapatılması ve elleri sabunlanması astım hastalarının alabileceği başlıca önlemlerdir.